Politiek (internationaal)

[Beheerder]

Ik wist niet waar dit anders geplaatst kon worden maar Erdogan liet zich al negatief uit over toetreding van Zweden tot de NAVO nu blijkt ook de Turkse bevolking tegen te zijn.

[nobody]

De wapenfabrieken van de Amerikanen moeten overuren draaien:

Biden draait besluit Trump terug, opnieuw Amerikaanse militairen naar Somalië

De VS stuurt opnieuw militairen naar Somalië om daar te helpen met de strijd tegen terrorisme. Met dat besluit wordt een besluit van de vorige president Trump ongedaan gemaakt. Die trok eind 2020 juist zo'n 700 militairen terug uit het Oost-Afrikaanse land.

De nieuwe missie wordt uitgevoerd door maximaal 500 Amerikaanse militairen, zegt het Witte Huis. De militairen waren al in de regio gestationeerd. Amerika heeft onder meer een grote legerbasis in buurland Djibouti.

De militairen die nu naar Somalië gaan, waren "op episodische basis" al aan het werk in het land. Af en toe werden er door Amerika aanvallen uitgevoerd op doelen van onder meer terreurgroep al-Shabaab. Het Pentagon vond dat die strategie niet werkt, en heeft daarom aangedrongen op een hernieuwde permanente aanwezigheid van Amerikaanse troepen.

Volgens het Pentagon gaan de Amerikaanse militairen geen gevechtsmissies uitvoeren, maar zullen ze Somalische troepen trainen en van wapens voorzien.

Nieuwe president
Het Amerikaanse besluit geldt als opsteker voor de nieuwe president Hassan Sheikh Mohamud. Die werd zondag in een stemming door parlementariërs verkozen. Hij was eerder al president van Somalië van 2012 tot en met 2017.

Het centrale gezag in Somalië is erg zwak. Regionale clans en terreurgroepen hebben de controle over grote delen van het land. De extremistische islamitische beweging al-Shabaab pleegt regelmatig aanslagen in onder meer de hoofdstad Mogadishu.

In Somalië zijn ook zo'n 22.000 troepen van de Afrikaanse Unie gelegerd om de orde te bewaken. In 2024 moet het Somalische leger zelf in staat zijn de veiligheid in het land te garanderen en loopt de missie af.

https://nos.nl/artikel/2429127-biden-dr ... ar-somalie

[Beheerder]

Voorlopig dan geen toetreding tot de NAVO voor Zweden en Finland?

[EarthNvstr1]

Voorlopig dan geen toetreding tot de NAVO voor Zweden en Finland?

Als NAVO moet je je ook de vraag stellen waarom ze dat nu wel willen en voorheen niet.
Daarbovenop moet je je ook nog de vraag stellen of een "versnelde" toetreding nodig/wenselijk is.

[Beheerder]

[Lieve16]

Interview Henry Kissinger
‘Als deze oorlog uitdraait op vernedering voor de Russen, doemt aan de horizon een geopolitiek horrorscenario op’

Henry Kissinger (99) is al bijna een halve eeuw Amerikaans buitenlandminister af, maar bleef tot twee jaar geleden een prominente rol spelen op het wereldtoneel van de diplomatie. De pandemie dwong de bijna-eeuweling een tijdje in de coulissen, waar hij in alle rust aan zijn nieuwe boek kon schrijven. In Leiderschap laat Kissinger zijn licht schijnen op de belangrijkste politieke evoluties van de 20ste eeuw, in dit interview blikt hij bezorgd vooruit op de toekomst: ‘We staan aan de vooravond van de tweede Koude Oorlog, en die zou weleens snikheet kunnen worden.’

NIALL FERGUSON1 juli 2022, 10:00
In de dichte bossen van de landelijke staat Connecticut, op goed vier uur rijden van Washington D.C., is voorlopig weinig te merken van die oorlogsdreiging. Huize Kissinger, diep verscholen in het groen, lijkt een oase van rust. Maar dat is slechts schijn, zegt Nancy Kissinger (88) terwijl ze koffie uitschenkt: “Henry is al uren aan het vergaderen. In het begin van de pandemie kon hij moeilijk overweg met die Zoom-toestanden, maar nu krijg ik hem met geen stokken achter de computer vandaan.” Of het echtpaar desondanks een beetje heeft kunnen genieten van de rust die de opeenvolgende lockdowns met zich hebben meegebracht, willen we weten. Nancy Kissinger verslikt zich haast in haar koffie. “Ben je gek”, hikt ze. “In de 48 jaar dat Henry en ik getrouwd zijn, heb ik ’m amper gezien. Nu loopt hij me een godganse dag voor de voeten!”

Dat Henry Kissinger tijdens zijn lange en rijkgevulde loopbaan erg vaak uithuizig is geweest, hoeft inderdaad niet te verwonderen. Na een blitzcarrière aan de prestigieuze Harvard-universiteit werd de jonge professor politieke wetenschappen op het einde van de jaren 50 aangeworven als adviseur van de Republikeinse Partij, waar hij algauw uitgroeide tot een gezaghebbende stem in de Amerikaanse politiek. In 1973 leerde ook de rest van de wereld Henry Kissinger kennen, toen president Richard Nixon hem aanstelde als minister van Buitenlandse Zaken in zijn door schandalen geplaagde regering. Hoewel Kissinger in de Verenigde Staten fel werd bekritiseerd omdat hij zijn belangrijkste missie, de Vietnamoorlog vreedzaam beëindigen, niet tot een goed einde had weten te brengen, werd hij internationaal bejubeld als een diplomatiek genie. Vijf decennia later heeft de ervaren staatsman tal van Republikeinse én Democratische presidenten bijgestaan met deskundig geopolitiek advies. En ook vandaag klinkt zijn naam nog steeds als een klok: wanneer Kissinger spreekt, worden wereldwijd de oren gespitst. De twee boeken die hij tijdens de pandemie schreef, bewijzen dat de voormalige topdiplomaat nog lang niet is uitverteld.

Er klinkt gegrinnik uit de deuropening. Henry Kissinger wuift zijn echtgenote een speels kushandje toe – “Je wist waar je aan begon, lieverd” – en nodigt ons uit om hem te vergezellen in zijn riante werkkamer. Ondanks zijn wandelstok en zijn aarzelende, schuifelende tred ziet de krasse 99-jarige er nog verbazend kwiek uit, merken we op.

Henry Kissinger: “Ik voel me ook prima, dank je. Met dank aan corona ben ik een paar kilootjes kwijtgespeeld, en dat heeft me goed gedaan. Niet omdat het virus mij te pakken heeft gekregen, hoor: alle restaurants waren gewoon dicht tijdens de pandemie (lacht). Mijn ouwe lijf piept en kraakt aan alle kanten, maar mijn verstandelijke vermogens – mijn belangrijkste troef – zijn tot nu toe intact gebleven. Ik mag op mijn leeftijd van geluk spreken, dat besef ik heel goed.”

U hebt niet stilgezeten tijdens de lockdowns, meneer Kissinger. Begin dit jaar kwam uw boek The Age of AI uit, waarin u samen met Eric Schmidt, ex-CEO van Google, vooruitblikt op een toekomst die zal worden bepaald door artificiële intelligentie.
Kissinger (knikt): “Als politicus en diplomaat heb ik me decennialang uitsluitend op het heden gefocust: wanneer zich een probleem voordeed, was het mijn taak om dat zo snel mogelijk op te lossen. Ik heb altijd betreurd dat er weinig of geen tijd overbleef om me bezig te houden met wat me écht interesseert: de toekomst. Hoe die er zal uitzien, welke beslissingen we vandaag moeten nemen om morgen niet in de problemen te komen, enzovoort. Het is erg jammer dat de politieke wereld voortdurend in beslag wordt genomen door de waan van de dag, wat het onmogelijk maakt om een degelijke langetermijnvisie te ontwikkelen. Dat betekent overigens niet dat ik de huidige beleidsmakers kortzichtigheid verwijt: in mijn tijd was het net zo.”

In Leiderschap, dat begin juli in de boekhandels ligt, neemt u de politieke generatie onder de loep waarvan u zelf deel uitmaakte.
Kissinger: “Ik citeer graag de Spaans-Amerikaanse filosoof George Santayana: als je wilt weten wat de toekomst brengt, moet je het verleden begrijpen. Ik heb Leiderschap niet geschreven in een vlaag van nostalgie, maar omdat ik een bizar hedendaags fenomeen wil doorgronden dat onze democratie op termijn ernstig in gevaar zal brengen. Een groeiend aantal mensen keert zich af van de zogenaamde ‘elite’ en stelt de legitimiteit van alle mogelijke instellingen – hun democratisch verkozen leiders, justitie, de traditionele media… – steeds luider in vraag. De vele samenzweringstheorieën die vrijelijk circuleren op de sociale media zijn daarvan een schrijnend voorbeeld.”

Complotdenkers schermen graag met hun recht op vrije meningsuiting: zelfs als wat ze beweren compleet uit de lucht is gegrepen, hebben ze nog steeds het récht om het te zeggen.
Kissinger: “Een gezonde democratie heeft kritische burgers nódig om haar beleidsmakers bij de les te houden. Maar wat we de laatste jaren zien, heeft niets meer te maken met gegronde kritiek: het is een regelrechte aanval op het systeem zélf. Elke driftig verspreide complottheorie brengt ons een stapje dichter bij een situatie waarin de bevolking weigert het gezag van haar leiders nog langer te erkennen. Wat die evolutie zo gevaarlijk maakt, is dat ze zich voltrekt in een wereld die, vandaag meer dan ooit, nood heeft aan sterk leiderschap. Denk aan de opeenvolgende migratiecrisissen, het klimaatvraagstuk en de oorlog in Oekraïne: dat zijn stuk voor stuk enorme uitdagingen die we onmogelijk het hoofd zullen kunnen bieden als we onze democratisch verkozen leiders het roer uit handen rukken.”

Wat als die democratisch verkozen leiders het anti-establishmentgevoel niet proberen te temperen, maar integendeel gretig aanwakkeren? Boris Johnson werd verkozen tot premier van het Verenigd Koninkrijk na een brexitcampagne die bol stond van de leugens, en ook Donald Trump liet als president geen gelegenheid onbenut om zijn Twitter-achterban op te hitsen met fake news.
Kissinger: “Ik begrijp wat u bedoelt, maar ik geef er de voorkeur aan geen specifieke namen te koppelen aan mijn overwegingen. (Aarzelt) Wat moeilijk te ontkennen valt, is dat er wereldwijd een hang is ontstaan naar leiders die sterk inspelen op het buikgevoel van de bevolking. Het grote probleem is dat de beloftes waarmee zij hun kiezers voor zich winnen, reeds de kiem van teleurstelling in zich dragen: ze zijn immers niet gestoeld op harde feiten, en dus in de meeste gevallen onmogelijk waar te maken. Door de schuld voor hun falen vervolgens in de schoenen van een abstracte vijand te schuiven – het establishment, vreemdelingen, noem maar op – buiten zulke leiders de onvrede uit die ze zelf hebben gecreëerd, wat hen van de weeromstuit nóg populairder maakt.

“Het onvermijdelijke resultaat is dat hele naties na verloop van tijd tot op het bot verdeeld raken. Toen ik in de jaren 70 minister van Buitenlandse Zaken was, rolden de Republikeinen en de Democraten op sommige momenten vechtend over straat, tót er een beslissing moest worden genomen over een zaak van nationaal belang: dan sloten ze de rangen en wisten ze hun verschillen te overstijgen. Vandaag is de kloof tussen beide partijen veel te diep geworden om nog te kunnen overbruggen. Aan beide uiteinden van het politieke spectrum is een onmiskenbare radicalisering aan de gang die een reële bedreiging vormt voor de steunberen van onze democratie. Wanneer fundamentele principes als vrijheid en gelijkheid in het gedrang komen omdat ze ondergeschikt worden gemaakt aan politiek eigenbelang, komt de grondwet – en bij uitbreiding de hele samenleving – op losse schroeven te staan.”

VIETNAMESE PUINHOOP
Is het dan niet merkwaardig dat u in Leiderschap een volledig hoofdstuk wijdt aan Richard Nixon, die halverwege zijn tweede ambtstermijn moest aftreden omdat hij de presidentsverkiezingen had gemanipuleerd?
Kissinger: “Het lijdt geen twijfel dat Richard Nixon de democratie ernstig in gevaar heeft gebracht, maar de verantwoordelijkheid voor het Watergate-schandaal lag in de eerste plaats bij zijn entourage. Ik herinner me president Nixon niet als de corrupte machtswellusteling waarvoor hij zo vaak wordt versleten, maar als een briljant strateeg die af en toe tegen zichzelf beschermd moest worden. Het gebeurde weleens dat hij tijdens een vergadering werd overmand door zijn impulsen: dan begon hij absurde bevelen in het rond te bulderen, of nam hij compleet van de pot gerukte beslissingen. Telkens wanneer de president één van zijn buien had, wachtten we geduldig af tot de storm was gaan liggen, om daarna opnieuw over te gaan tot de orde van de dag. (Grinnikt) Geloof me: als ik elke keer op de knop had gedrukt wanneer Nixon me toeschreeuwde om een bom op één of ander land te gooien, zou ik eigenhandig de halve aardbol hebben verwoest.

“Als zijn medewerkers hun verstand hadden gebruikt, zou ook Nixons roekeloze idee om de Democratische voorverkiezingen te vervalsen een stille dood zijn gestorven. Het was niet meer dan een plotse bevlieging, een losse flodder zoals hij er elke dag wel een paar afschoot. Maar het ondenkbare gebeurde: één of andere idioot besloot de instructies van de president letterlijk op te volgen. Vanuit het Witte Huis vertrokken orders om afluisterapparatuur te plaatsen in Watergate, het partijhoofdkwartier van de Democraten, en dat zette een reeks gebeurtenissen in gang die Nixon uiteindelijk de kop zouden kosten. Toen aan het licht dreigde te komen dat de inbraak in het Oval Office was beraamd, beging Nixons entourage de ene misdaad na de andere om zijn betrokkenheid bij het schandaal te verhullen.

“(Zucht) Watergate had nóóit mogen gebeuren. Het was een kolossale miskleun die een voortijdig einde heeft gemaakt aan een beloftevolle tweede ambtstermijn waarin Nixon nog erg mooie dingen had kunnen realiseren.”

Zegt u nu dat Richard Nixon wat u betreft geen ontslag had hoeven te nemen, meneer Kissinger?
Kissinger: “Hij had geen andere keuze. Er was een afzettingsprocedure opgestart, en de Amerikaanse bevolking had zich massaal tegen hem gekeerd. U zult mij nooit horen beweren dat die enorme publieke verontwaardiging onterecht was: president Nixon had de wet meermaals overtreden en daarvoor verdiende hij een strenge straf. Maar zijn ontslag was een brug te ver. Sterker nog, het was een historische vergissing. Als Nixon op zijn stoel was blijven zitten, had de wereld er vandaag helemaal anders kunnen uitzien.”

Hoe bedoelt u?
Kissinger: “Toen hij me in 1973, een jaar ná Watergate, vroeg om minister van Buitenlandse Zaken te worden, was zijn regering al ernstig gehavend door de onophoudelijke stroom van schandalen. Toch heb ik geen seconde getwijfeld om toe te happen, in het volle besef dat ik midden in een politiek wespennest zou belanden. Waarom? Omdat het Amerikaanse buitenlandbeleid op apegapen lag: de Vietnamoorlog was uitgedraaid op een totale catastrofe, en ook de balans van de Koude Oorlog begon langzaam maar zeker in ons nadeel over te hellen. De combinatie van die twee factoren maakte dat de machtspositie van de VS erg wankel was geworden. In een wereld die werd gedomineerd door twee grote machtsblokken – het Westen met Amerika aan de ene kant, het Oosten met de Sovjet-Unie aan de andere – dreigde die instabiliteit tot een zeer explosieve situatie te leiden, om niet te zeggen dat we regelrecht afstevenden op een nucleair conflict.

”Om het evenwicht te herstellen, heb ik samen met Nixon een grand design op poten gezet dat uit twee luiken bestond: een gefaseerde terugtrekking uit Vietnam en een nieuw NAVO-manifest dat ons in staat zou stellen de ongeremde wapenwedloop tussen Oost en West beter te controleren. Maar nadat Nixon uit het Witte Huis was verdreven, werd zijn volledige politieke erfenis, inclusief ons grand design, linea recta naar de prullenmand verwezen. Doodzonde, want het plan bevatte werkelijk álle ingrediënten om de machtsverhoudingen op vreedzame wijze te hertekenen.”

Van een strategische terugtrekking uit Vietnam is weinig in huis gekomen. Vandaag heerst de perceptie dat de Verenigde Staten het verwoeste land holderdebolder hebben verlaten, zonder zich te bekommeren om de noodlijdende bevolking.
Kissinger: “Dat is precies wat we wilden vermijden. Twintig lange oorlogsjaren (van 1955 tot 1975, red.) hadden van Vietnam een rokende puinhoop gemaakt, met een door en door getraumatiseerde bevolking. De exitstrategie die we voor ogen hadden, was gebaseerd op het peace with honor-principe: we zouden de wapens neerleggen, de Vietnamezen helpen om hun land weer op te bouwen en pas vertrekken wanneer de stabiliteit was teruggekeerd. Nixons ontslag heeft die plannen onherroepelijk doorkruist.”

U was ook buitenlandminister onder zijn opvolger, Gerald Ford. Waarom hebt u niet doorgezet?
Kissinger: “Het politieke klimaat was destijds sterk gepolariseerd: je had de fervente voorstanders van de Vietnamoorlog, die vonden dat we de hele zwik naar de verdoemenis moesten bombarderen, en de rabiate tegenstanders, die steeds luider aandrongen op een onmiddellijke en totale terugtrekking. President Ford en ik hebben verwoede pogingen ondernomen om het grand design te redden, maar onder druk van de publieke opinie blokte het parlement al onze voorstellen af. Het is in zekere zin ironisch dat sommigen mij tot op vandaag beschouwen als een harteloze machtspoliticus die de Vietnamezen aan hun lot heeft overgelaten, terwijl ik net degene was die altijd heeft aangedrongen op een vreedzame – en indien nodig langzame – transitie.

“Het is bijzonder betreurenswaardig dat de Verenigde Staten geen lessen getrokken lijken te hebben uit het Vietnam-debacle. Kijk maar naar wat in Afghanistan is gebeurd. Toen we het land in 2001 binnenvielen, hadden we één duidelijke doelstelling: Osama bin Laden uitschakelen en zijn terreurgroep Al Qaeda ontmantelen. Uiteindelijk hebben we er twintig jaar gezeten – even lang als in Vietnam. En wat hebben die twee decennia van Amerikaanse boots on the ground de Afghanen opgeleverd? Helemaal niets. Enkele dagen nadat we in de zomer van vorig jaar onze biezen hadden gepakt, was het hele land weer in de greep van de taliban. Terug naar af.”

HET ENIGMA POETIN
President Joe Biden lijkt minder geneigd om boots on the ground in te zetten: ondanks de smeekbeden van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky om militaire bijstand te sturen, beperken de Verenigde Staten zich voorlopig tot materiële steun.
Kissinger: “Dat is een erg verstandige beslissing. Wat president Biden nu doet in Oekraïne, is precies wat Richard Nixon en ik van plan waren in Vietnam: geen manschappen sturen, maar het land van alle nodige materiaal voorzien om te kunnen functioneren, en om zich indien nodig te kunnen verdedigen.”

Een paar weken geleden was u de kop van Jut op het World Economic Forum in Davos, waar u in een speech zou hebben gezegd dat Oekraïne de oorlog snel kan beëindigen door territorium af te staan aan Rusland. President Zelensky beschuldigde u in een vlammende repliek onomwonden van fascisme.
Kissinger (glimlacht): “Een storm in een glas water. Zo gaat dat tegenwoordig: een niet geheel uitgeslapen journalist begrijpt je, al dan niet opzettelijk, verkeerd, de dag erna verschijnt een artikel met een schreeuwerige kop en twee minuten later krijg je de hele Twitter-brigade over je heen. Ach, ze doen maar. Ik ben te oud geworden om me van zulke onzin nog iets aan te trekken.

”Wat ik wél heb gezegd in Davos, is dat de oorlog in Oekraïne enkel beëindigd kan worden als beide partijen zich bereidwillig tonen om te onderhandelen over de landsgrenzen. Het lijkt me erg onwaarschijnlijk dat Vladimir Poetin een scenario zal aanvaarden waarin de Krim weer bij Oekraïne wordt gevoegd: de Russen bezetten het schiereiland al sinds 2014, en Poetin blijft koppig volhouden dat het gebied historisch gezien aan Rusland toebehoort. Een veel realistischer scenario is dat men terugkeert naar de situatie van vóór 24 februari 2022, de dag waarop de oorlog is uitgebroken: Rusland verwerft de controle over de Oekraïense steden Donetsk en Luhansk, die toen al grotendeels in handen waren van pro-Russische separatisten, maar trekt zich terug uit de rest van het Oekraïense grondgebied. Als ik mag afgaan op wat president Zelensky vertelt in de internationale media, is dat trouwens ook de oplossing die hijzelf in gedachten heeft.”

Enkele jaren geleden werd Zelensky beroemd dankzij Dienaar van het volk, een nogal onnozele sitcom waarin hij de rol van president vertolkte. Is de voormalige acteur wel sterk genoeg om zijn land door een crisis als deze te leiden?
Kissinger: “Ik moet toegeven dat ik aanvankelijk het ergste vreesde. Zelensky werd in 2019 niet verkozen vanwege zijn leiderschapskwaliteiten, maar omdat hij een atypische kandidaat was: een populaire televisiefiguur die een frisse wind liet waaien door het Oekraïense politieke landschap, dat al decennialang in de greep was van onkunde en corruptie. In de eerste twee jaar van zijn presidentschap leek het alsof Volodymyr Zelensky de torenhoge verwachtingen niet zou kunnen inlossen. Maar toen brak de oorlog uit en ontpopte hij zich vanaf dag één tot een verenigende, charismatische leider. Met zijn krachtdadige, maar empathische manier van communiceren is Zelensky erin geslaagd om de Oekraïense bevolking én de internationale publieke opinie aan zijn kant te krijgen. Dat is een bewonderenswaardige prestatie.

”De hamvraag blijft natuurlijk of de Oekraïense president opgewassen zal zijn tegen het strategische vernuft van Vladimir Poetin, die tonnen ervaring meebrengt naar de onderhandelingstafel. Als Zelensky zich niet bereid toont om compromissen te sluiten – en dus gedeeltelijk gezichtsverlies te lijden – valt te vrezen dat het einde van de oorlog nog lang niet in zicht is.”

U hebt president Poetin in de loop van uw carrière een aantal keer ontmoet. Kunt u ons vertellen wat er in zijn hoofd omgaat?
Kissinger (glimlacht): “Dat heb ik nooit gekund. Poetin is een verraderlijk charmante meesterstrateeg die nooit ofte nimmer in zijn kaarten laat kijken. In de gesprekken die ik met hem voerde, gaf hij me steeds een nuchtere, pragmatische indruk. Maar als ik zie hoe driest hij vandaag tekeergaat… Die man is zijn voeling met de realiteit totaal kwijt.”

Er wordt gefluisterd dat hij zwaar ziek is. De medicijnen die hij neemt, zouden zijn verstandelijke vermogens hebben aangetast. Kloppen die geruchten, denkt u?
Kissinger: “Dat weet ik niet. Uit zijn toespraken durf ik dat in elk geval niet af te leiden: hij verkondigt vandaag exact dezelfde boodschap als twintig jaar geleden, toen hij voor het eerst president werd. Poetin heeft Rusland altijd beschouwd als een soort van mystieke entiteit waarin zijn onderdanen – bijna 150 miljoen mensen, verspreid over elf tijdzones – spiritueel met elkaar verbonden zijn. Zulke romantische nonsens is op zich vrij ongevaarlijk, maar in de voorbije jaren heeft Poetins verhaal gaandeweg een duistere wending genomen: in zijn speeches hamerde hij er steeds vaker op dat die denkbeeldige eendracht onder vuur lag, omdat het perfide Westen – zijn favoriete vijand – erop uit was om Rusland eens en voor altijd te onderwerpen.

“Door Oekraïne binnen te vallen, heeft Poetin in feite getoond dat hij de wanhoop nabij is. Rusland is al decennialang ernstig in verval, maar hij is er nooit in geslaagd om het tij te keren. Omdat hij aanvoelde dat zijn positie onhoudbaar dreigde te worden, heeft hij een beproefde tactiek toegepast: zijn persoonlijke falen maskeren door een externe vijand te zoeken en die vervolgens de oorlog te verklaren.”

OOSTERS ONDERONSJE
Waarom valt Poetin dan uitgerekend buurland Oekraïne aan, dat hij altijd als ‘een buffer tegen het Westen’ heeft beschouwd?
Kissinger: “Omdat Oekraïne te opzichtig naar het Westen begon te lonken. In 2008 werden onder toenmalig president Viktor Joesjtsjenko de eerste stappen gezet om tot de NAVO toe te treden, en dat kon Poetin natuurlijk niet hebben: dan was hij zijn buffer tegen het Westen kwijt. Tegelijkertijd kreeg hij het perfecte argument in handen om de Russische bevolking ervan te overtuigen dat de westerse dreiging wel degelijk reëel was. Dat is de reden waarom ik me altijd tegen het Oekraïense lidmaatschap heb verzet: als we het land een neutrale status hadden gegeven, zoals Finland, zou Poetin nooit een excuus hebben gevonden om in 2014 de Krim binnen te vallen. De NAVO heeft nadien een tweede kapitale vergissing gemaakt door haar beslissing over de Oekraïense kandidatuur keer op keer uit te stellen. Die aanhoudende onduidelijkheid was precies wat Poetin begin dit jaar nodig had om zijn ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne te verantwoorden.”

'Poetin is een verraderlijk charmante meesterstrateeg die nooit ofte nimmer in zijn kaarten laat kijken. Maar als ik zie hoe driest hij vandaag tekeergaat… Die man is zijn voeling met de realiteit totaal kwijt.' Beeld Getty Images
'Poetin is een verraderlijk charmante meesterstrateeg die nooit ofte nimmer in zijn kaarten laat kijken. Maar als ik zie hoe driest hij vandaag tekeergaat… Die man is zijn voeling met de realiteit totaal kwijt.'Beeld Getty Images
De oorlog in Oekraïne had dus vermeden kunnen worden?
Kissinger (aarzelt): “Het was wellicht beter geweest als de NAVO het Oekraïense lidmaatschap onmiddellijk had geweigerd. Wat me wel optimistisch stemt, is dat de VS en de EU zich sinds het begin van de oorlog bijzonder eendrachtig hebben getoond in hun voornemen om Oekraïne te steunen. Ze hebben vanaf de eerste dag de juiste keuze gemaakt door resoluut de kaart van de de-escalatie te trekken en zich niet te laten verleiden tot een militair ingrijpen. Als de NAVO-landen soldaten naar Oekraïne sturen, zoals president Zelensky vraagt, zullen de gevolgen niet te overzien zijn.”

Daar is Zelensky het niet mee eens. Het Westen laat Oekraïne aan zijn lot over, zegt hij.
Kissinger: “President Zelensky gaat ervan uit dat een grootschalige militaire NAVO-operatie binnen de kortste keren tot een Russische nederlaag zou leiden. Dat is wellicht een correcte inschatting: als de Verenigde Staten en enkele Europese landen hun duivels ontbinden, maakt het leger van Poetin weinig kans om stand te houden. En ja, een overwinning van het Westen zou op korte termijn duizenden Oekraïense levens kunnen redden. Maar hoe hardvochtig het ook klinkt, we kunnen niet anders dan de lange termijn voor ogen houden. Als deze oorlog uitdraait op een vernedering voor de Russen, doemt aan de horizon immers een geopolitiek horrorscenario op: een verslagen Poetin die de handen in elkaar slaat met de Chinese president Xi Jinping. In mijn lange carrière heb ik geleerd dat er voor elke crisis een oplossing bestaat, maar bij die gedachte krijg ik koude rillingen. Als Rusland en China hun krachten bundelen tégen het Westen…”

… breekt een nieuwe Koude Oorlog aan?
Kissinger (knikt): “Daar vrees ik voor, ja. En de tweede zou weleens véél warmer kunnen worden dan de eerste. De Koude Oorlog (van 1947 tot 1991, red.) was in feite een volgehouden evenwichtsoefening tussen twee grote machtsblokken die hun invloedssfeer trachtten af te bakenen door middel van een nucleair wapenopbod, maar hun dreigementen nooit in daden hebben omgezet: de Verenigde Staten omdat ze dat niet wilden, de Russen omdat ze er de middelen niet voor hadden.

“De situatie waarin we ons vandaag bevinden, is vele malen gevaarlijker. Als het op militaire slagkracht aankomt, is China wél in staat om gelijke tred te houden met het Westen, en misschien zelfs om het te overtroeven. Sinds de 20ste eeuw is de technologie bovendien enorm geëvolueerd, wat maakt dat beide kampen beschikken over een veel gesofisticeerder, en dus ook dodelijker wapenarsenaal. Pakweg vijftig jaar geleden zou een escalatie van de Koude Oorlog één of twee landen van de kaart hebben geveegd, maar dat is niets in vergelijking met het risico dat we nu lopen. Ik overdrijf niet: als Oost en West in de toekomst naar de wapens grijpen, kan dat de totale verwoesting van de aarde betekenen.”

Dat is een apocalyptisch scenario, meneer Kissinger. Denkt u dat de dreiging nog kan worden afgewend?
Kissinger: “Een tweede Koude Oorlog lijkt me onvermijdelijk, maar die hoeft niet noodzakelijk te ontaarden in een gewapend conflict. Voorlopig lijkt Xi Jinping zijn blik vooral op het binnenland te richten: zijn voornaamste doelstelling is om China uit te bouwen tot een supernatie die een voortrekkersrol speelt op technologisch en industrieel vlak. We zullen moeten afwachten welke internationale ambities hij koestert. Als Poetin hem de hand reikt, zou Xi dat weleens als een mooie kans kunnen beschouwen om de wereldheerschappij in handen te krijgen.

“Wat me nog het meeste zorgen baart, is dat er momenteel geen enkele vorm van overleg is tussen China en de Verenigde Staten. De verwijten vliegen heen en weer, dat wel, maar de diplomatieke relaties zitten diep onder het vriespunt. Als we ooit lijnrecht tegenover elkaar komen te staan, zal die wederzijdse aversie zonder enige twijfel ernstige problemen veroorzaken. Een Koude Oorlog kan immers slechts koud blijven als beide kampen zich bereid tonen om in dialoog te gaan en compromissen te sluiten. Doen ze dat niet, dan ontploft de boel vroeg of laat.

“De wereld staat op een kantelpunt: de VS en China moeten nú met elkaar beginnen te praten als we niet in de verkeerde richting willen kantelen. Ik zal het waarschijnlijk niet meer meemaken, maar ik hoop van harte dat het gezond verstand uiteindelijk zal zegevieren.”

Henry Kissinger, ‘Leiderschap’, uitgeverij Spectrum

[nobody]

Henry Kissinger is gevormd door zijn verleden als Duitse jood die op 15 jarige leeftijd naar de USA emigreerde en later als Amerikaanse soldaat terugkeerde naar Duitsland om de Nazi's te bekampen.

Het is ook de man die Cambodja illegaal liet bombarderen en meesleurde in die oorlog in Vietnam en we weten allemaal dat dit de deur wagenwijd openzette voor de Rode Kmer wat daar resulteerde in 2 miljoen doden.

Hij is ook de man die massale desinformatie op het Amerikaanse publiek losliet wat we nu op een grotere schaal terug zien en hij is niet vies van een misdaadje meer of minder,dat kun je ook uitmaken uit zijn interview!

Het is een massamoordenaar.

[nobody]

Een klein beetje duiding over China, HongKong en Groot-Brittannië blijkt mij hier wel op zijn plaats:

[Lieve16]

InterviewJonathan Holslag
‘Vladimir Poetin en Xi Jinping hebben overschot van gelijk: wij zijn decadent geworden’

Troost vindt VUB-politicoloog Jonathan Holslag (41) dezer dagen vooral bij de klassieken, zoals Sallustius en Demosthenes. De kruitdampen boven Oekraïne ziet hij pas volgend jaar optrekken. President Poetin blijft op post, en daarna is het de beurt aan zijn Chinese collega Xi Jinping om Taiwan binnen te vallen. Nee, het Westen staat er niet goed voor.

JAN ANTONISSEN5 juli 2022, 06:26
Het is kermis in Tienen. Over de hoge muren van het voormalige augustijnenklooster waaien de harde beats van de botsauto’s, maar de nieuwe bewoner van het eeuwenoude pand, Jonathan Holslag, lijkt de herrie niet te deren. In zijn keurig getrimde kloostertuin monstert hij de vruchten van zijn abrikozenboom, hij test het rattenalarm en strooit wat voer in het rond voor zijn parmantige haan met woeste vedertooi: ‘Een dandy die net uit bed is gedonderd.’ In deze groene oase in het midden van de stad neemt Holslag ’s avonds laat, als de wereldproblemen weer eens niet op één hand te tellen zijn, de snoeischaar geregeld ter hand.

Jonathan Holslag is een opiniemaker die, zoals NRC Handelsblad noteerde, ‘met zachte stem harde conclusies trekt’. Toen Rusland eind februari Oekraïne was binnengevallen, schreef hij dat ook wij reden hadden om ons grote zorgen te maken: ‘De pijlers van onze welvaart zijn rot.’ Rustig geeft hij nog eens de argumentatie voor die stelling: onze overheidsschuld is te hoog voor een land dat te weinig produceert. België staat op een kantelpunt. Het kan haast niet anders of de welvaart van de gegoede middenklasse zal weldra ook afbrokkelen.

Jonathan Holslag: “Het is een vervelende vaststelling, want de middenklasse is grotendeels gespaard gebleven van de pijn van de pandemie omdát de overheid zoveel geld heeft uitgegeven. Maar zo is ons ook de urgentie ontgaan dat we van koers moeten veranderen. Elke crisis is voor onze leiders een alibi om niet in te grijpen. Ook deze regering schuift de problemen voor zich uit: de bulk van de investeringen voor de energietransitie is voor na deze legislatuur. De grootste lasten van het Star-plan voor het leger zijn voor later. Dat stemt me somber: als we nog tien jaar wachten, is alles opgesoupeerd bij de middenklasse.”

U lijkt in uw essays in deze krant vooral boos op onze verslaving aan olie en gas uit Rusland, en op onze onstilbare honger naar goedkope troep uit China.
“Onze samenleving lijdt aan een consumptieverslaving, en die is op korte termijn misschien prettig, maar op lange termijn noodlottig. Onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen is catastrofaal voor een duurzame economie en de geopolitieke verhoudingen. Vóór de annexatie van de Krim in 2014 schreef ik al dat wij Vladimir Poetin slapend rijk maakten: we spekten zijn oorlogskas met gigantische gastransfers.»

U pikte het verwijt van premier Alexander De Croo (Open Vld) aan Marine Le Pen van het Franse radicaal-rechtse Rassemblement National niet dat ze bloed aan haar handen had omdat ze geld in Rusland had geleend. Elke westerse leider heeft volgens u zijn handen vuilgemaakt: ze hebben allemaal te dicht tegen Vladimir Poetin aangeschurkt.
“Ons halfslachtige energiebeleid heeft Rusland sterk gemaakt. Onze halfslachtige reactie op de annexatie van de Krim en het neerhalen van de vlucht MH17 (in juli 2014, waarbij 298 inzittenden om het leven zijn gekomen, red.) heeft Poetin aangemoedigd te doen wat hij in Oekraïne heeft gedaan. De brave, bedaarde centrumpolitici, die jarenlang de scepter hebben gezwaaid, hebben ook bloed aan hun handen. Angela Merkel en Alexander De Croo presenteren zich als kampioenen van de mensenrechten, terwijl ze met hun economisch beleid het autoritarisme, de dictatuur, ja zelfs het fascisme sponsoren – voor mij zijn Rusland en China vrijwel fascistische grootmachten. Die hypocrisie stuit me tegen de borst. Onze politici leggen bijzonder weinig moed aan de dag om de bevolking ervan te overtuigen dat de massale aankoop van Russische brandstoffen en Chinese troep niet alleen tegen onze democratische waarden ingaat, maar ook tegen ons eigenbelang: we maken onze rivalen sterker.”

Was er wel een alternatief voor die brandstoffen?
“In 2010 heeft het Internationaal Energieagentschap er al op gewezen dat de Europese energietransitie veel sneller moest verlopen in de richting van kern- en hernieuwbare energie. Duitsland is verscheidene keren op de vingers getikt omdat het te afhankelijk van Rusland dreigde te worden. We hadden er op zijn minst voor kunnen zorgen dat we niet al ons gas uit Rusland zouden laten komen.”

Is gas uit Qatar zoveel schoner?
“Je zou de inkomsten uit de energiemarkt toch verspreid hebben. En Rusland zou niet zo snel zijn militaire slagkracht vergroot hebben. We moeten onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen zo snel mogelijk afbouwen en onze mobiliteit drastisch verbeteren. We subsidiëren nog altijd bedrijfswagens en we hebben een belabberde ruimtelijke ordening, waardoor we veel meer aan energie uitgeven dan Nederland.

“We moeten het hele economische weefsel herdenken, maar daar zijn wij niet meer toe in staat. Wij blijven vastzitten in een traject waarvan we weten dat het economisch slecht is, geopolitiek nefast en ecologisch een nachtmerrie.”

Containerjunkie
U lijkt ook een morele crisis te suggereren. Zo verwijst u naar onze maatschappelijke elite als ‘een kosmopolitische rijkeluiskolonisatie die renteniert op wat ooit de vrije wereld heette’. Is dat de hedendaagse vertaling van het einde van het Romeinse rijk?
“Het is een probleem van alle rijke samenlevingen die gedurende lange tijd van vrede en voorspoed hebben genoten en dat als een verworvenheid zijn gaan beschouwen. En daarbovenop heb je een kaste van beroepspolitici.”

Een zwakke generatie?
“Een héél zwakke generatie, op een enkeling na. In de jaren 90 had je nog een man als Jean-Luc Dehaene, die durfde te zeggen waar het op stond. Ons beeld van leiderschap is verstoord. Vandaag lijkt een politicus met veel stemmen, veel geld en veel mediaoptredens een leider. Maar leiderschap is het vermogen om het gedrag van mensen te veranderen. Een leider loopt niet mekkerend achter de kudde aan, een leider loopt voorop. Hij is de herder die het bekende pad durft te verlaten omdat hij aanzien en legitimiteit geniet.

“Op dit moment heb je politici met veel stemmen, maar weinig leiderschap. Ze hebben niet de moed voor verandering. Ze weten dat ze worden weggestemd als ze daaraan beginnen. Want eerlijk is eerlijk: het grootste deel van de bevolking wil ook geen verandering. Mensen willen in de zomermaanden met vakantie en naar Tomorrowland. Daarna zien ze wel verder.”

Waar zit het probleem dan: bij de politici of de bevolking?
“Politici weerspiegelen de staat van de samenleving. We dichten bepaalde mensen grote kwaliteiten toe, zoals de burgemeester van Antwerpen (Bart De Wever (N-VA), red.), maar wat heeft hij alles welbeschouwd verwezenlijkt? Niets op institutioneel vlak, niets op economisch vlak, weinig of niets inzake onderwijs of cultuur. Daar zit je dan met je 30 procent van de stemmen. De liberalen lieten onze samenleving zichzelf verteren in naam van de democratie en de vrijheid. De nationalisten zijn even hypocriet: ze beloofden Vlaanderen weer sterk te maken. Wat is daarvan terechtgekomen? Ze haken onze havens vast aan Chinese staatsbedrijven en maken van de samenleving een comateuze containerjunkie.”

Bent u een ontgoochelde nationalist?
“Ik ben een patriot. Patriottisme is voor mij: vaderlandsliefde. Als je graag reist, heb je ook de verantwoordelijkheid om je eigen samenleving welvarend en boeiend te houden. Niets is zo makkelijk als in de zomer te zwijmelen over de modderforten van Ouarzazate en de tempels in Rajasthan, terwijl je in Vlaanderen niet de minste moeite doet je eigen cultuur en natuur in stand te houden. Ik probeer wel bij te dragen aan een betere omgeving: ik praat met mijn buren, ik informeer me over wat er in mijn stad gebeurt, ik probeer dingen beter te maken.”

Bent u een Vlaming of een Belg?
“Taalkundig ben ik een Vlaming, filosofisch een Europeaan. Ik geloof in het ideaal van Europa, dat met zijn wortels in de Grieks-Romeinse en joods-christelijke traditie via de middeleeuwen tot volle wasdom is gekomen in het humanisme en de verlichting. Op dit moment zijn we daar ver van afgedreven, maar het is wel het Europa waaraan ik wil meewerken. Ik ga niet mee in het steriele neoliberale denken dat een mens reduceert tot een rationele homo economicus. Een mens is rationeel, maar hij verlangt naar meer: emotie, mystiek – wij zijn complexe wezens.”
De onde
De ondertoon in uw teksten is ontgoocheling: ‘We hebben het laten schieten.’
“We hebben het laten hangen. Op economisch vlak, op cultureel vlak ook: kijk naar onze omgang met taal. We hebben nu een generatie die zich niet elegant kan uitdrukken in het Nederlands, maar ook niet in vernuftig Engels. Ik vrees dat ik mezelf ook steeds meer schuldig maak aan de nieuwe taalverloedering.

“Waar is de trots van de burgerij gebleven om iets blijvends in de stad neer te zetten en iedereen te laten genieten van haar architectuur? Nu trekken rijke mensen zich terug in pastorieforten in de rand, met een hoge haag eromheen en een poort die altijd op slot is.

“We hebben het ook op militair vlak laten hangen. Ik heb het Star-plan van minister Ludivine Dedonder (PS) gelezen: het is een schuchtere omslag. En de grote financiële offers zijn voor later.”

Is het een teken van decadentie als een samenleving zichzelf niet kan verdedigen?
“Ik ben gehandicapt: de klassieken, zoals Sallustius en Demosthenes, zijn nog altijd de maatstaf voor mij. Vladimir Poetin en Xi Jinping hebben overschot van gelijk als ze onze samenleving decadent noemen. Poetin, die zich beweegt in vergulde paleizen, heeft misschien weinig recht van spreken, maar in het Westen zijn we niet meer bereid offers te brengen om onze waarden te behouden. Onze democratie werkt alleen nog in mechanisch opzicht, in spiritueel opzicht is ze dood. De klassieken zijn daar helder over: een democratie overleeft niet als niet elke burger een strijder is. Daarmee bedoelen ze niet iemand die, zoals ondergetekende, af en toe in kaki uniform rondloopt in de mooie Belgische bossen (Holslag is reservist in het Belgische leger, red.). Nee, een strijder bewaakt het evenwicht tussen zijn eigen kortetermijnbelang en het langetermijnbelang van het grotere geheel waarvan hij deel uitmaakt. Democratie is een inspanning. Het is meer dan een bolletje rood kleuren en jaarlijks je belastingbrief invullen.”

FLATERS EN OVERMOED
U hebt, toen de crisis in Oekraïne ophanden was, verklaard dat de Russische militairen wel klaar waren voor de strijd, in tegenstelling tot de Belgische. Dat bleek achteraf niet te kloppen.
“De Belgische militair is klaar om strijd te leveren, maar hij is onvoldoende getraind en uitgerust om de strijd lang vol te houden. Maar het is juist: ik heb de Russen overschat. Ze kunnen de vijand de toegang tot hun territorium ontzeggen en een beperkte oorlog winnen, zoals in de Kaukasus, Syrië of het oosten van Oekraïne. Maar tot februari had ik niet gedacht dat ze héél Oekraïne zouden willen veroveren. Dat heeft iedereen verrast. Rusland is niet in staat tot een grote campagne. En vechten tegen de broeders uit Oekraïne is ook niet vanzelfsprekend: het leidde van meet af aan tot desertie. Het invasieplan voor heel Oekraïne was een staaltje van militaire overmoed van de hoogste leider in het Kremlin.”

Was het Oekraïense oorlogstuig beter dan vermoed?
“De kwaliteit was aan het begin van het conflict niet goed: de Oekraïners vochten met oud Sovjettuig. Het Oekraïense leger wordt wel sinds 2014 getraind door de Verenigde Staten. De Amerikanen hebben zeven jaar lang het niveau van de Oekraïense Speciale Troepen opgekrikt, het inlichtingennetwerk uitgebouwd en steden zoals Slovjansk versterkt – Amerikaanse ingenieurs hebben er één grote kazemat van gemaakt. De wapenleveringen zijn pas goed op gang gekomen na de invasie, met als gevolg dat je nu twaalf raketwerpers hebt voor elke Russische tank.

“Op de kwaliteit van de gevechtsbataljons in grote brigades heb ik me verkeken. Ik was ook verrast door de blunders van het inlichtingenapparaat. Ik ging ervan uit dat Rusland perfect op de hoogte was van wat zich in Oekraïne afspeelde, terwijl het omgekeerde het geval is. De Oekraïners weten alles dankzij de Amerikaanse inlichtingendiensten. Amerika voert deze oorlog met een afstandsbediening.”

Is het dan toch oorlog tussen Rusland en Amerika in plaats van tussen Rusland en Oekraïne?
“Dit is een oorlog bij volmacht. Amerika zegt de Oekraïners waar de Russische troepen zich bevinden. Het enige wat de Oekraïense troepen zelf doen, is de trekker overhalen.”

Dat maakt het bloedlink. Wat heeft Vladimir Poetin nog nodig om zijn geschut op het Westen te richten als zijn vlaggenschip de Moskva met Amerikaanse steun tot zinken wordt gebracht?
“Het werkt in twee richtingen: Europa trekt de handrem aan omdat Rusland en Amerika twee kernmogendheden zijn. Tegelijk gaat Rusland niet over tot vergelding voor acties die zijn uitgevoerd met Amerikaanse steun. De Moskva is wellicht gezonken omdat enkele uren daarvoor een Amerikaans maritiem patrouillevliegtuig rond het schip heeft gecirkeld en de coördinaten van de radar doorgeseind – zo’n radar heeft altijd een blinde vlek. En de Russen hebben niet gereageerd door een Amerikaans vliegtuig uit de lucht te schieten.

“Maar goed, Rusland heeft nog opties achter de hand. Mijn grote vrees is dat het conflict over de zomer wordt getild en we in het najaar een brede escalatie krijgen, waarbij Rusland sluiks of openlijk zal mobiliseren en de artillerie opvoeren om heel Donetsk te veroveren. Daar staan ze nog niet waar ze willen staan: Kramatorsk móét eraan. Misschien willen ze ook Odessa. En wat ik ook nog zie gebeuren: ze duwen de Amerikanen verder weg uit de Zwarte Zee om de economische druk op Europa op te voeren.

“Gazprom draait nu al gaspijpleidingen dicht: Nordstream zit op minder dan de helft van zijn capaciteit. Bij dit tempo zullen de Europese energiereserves in oktober maar voor 70 procent aangevuld zijn. Dan wordt het spannend. Zeker als Rusland, zoals ik verwacht, de uitvoer naar Europa zal stilleggen: de prijzen zullen door het dak gaan. We zullen zien of de modale burger, na zijn initiële verontwaardiging over de invasie in Oekraïne, bereid is meer dan 3 euro voor een liter benzine te betalen aan de pomp. (zwijgt) Het risico bestaat dat we na een zomer van vakantie en festivals plotseling voor een lange winter komen te staan. Ik heb geen glazen bol, maar dat de regering de bevolking daar niet op voorbereidt, noem ik schuldig verzuim.”

Een recent bericht uit de krant: Rusland heeft nog nooit zoveel aan gas en olie verdiend. Door de Europese boycot verkoopt het nu grotere hoeveelheden aan India en China, klaar.
“Dat viel te verwachten. ‘Rusland zal minder uitvoeren,’ had ik gezegd, ‘maar het zal meer aan zijn uitvoer verdienen dankzij de stijgende energieprijzen.’ Europa koopt nu tegen hogere prijzen in bij Qatar en Saudi-Arabië. Maar er is weinig rek op de wereldproductie van olie en gas: als de Russische pijpleidingen richting Europa echt dichtgaan, is er geen alternatief. We kunnen nog een beetje peperduur lng uit Amerika halen, en wat extra olie uit Noorwegen, maar het is heel beperkt. Europa zal binnenkort naar alle waarschijnlijkheid pijn lijden.”

U schetst een inktzwart scenario.
“Een plausibel scenario. Vorige week zat ik samen met mensen van het Internationaal Energieagentschap. Zij noemden het Russisch-Oekraïense conflict de veruitwendiging van een energiecrisis die al veel langer sluimert. De afgelopen tien jaar zijn de internationale reserves van fossiele brandstoffen amper toegenomen: we gaan naar een blijvende krapte op de markt, met een energietransitie die niet eens halfweg is. Dat weet Vladimir Poetin verduiveld goed. Als de grote pijpleidingen van Rusland naar China in volle productie zijn, vloeit 40 miljard kubieke meter gas naar ginds – 30 miljard euro extra inkomsten per jaar. En wat zijn onze alternatieven? Kijk naar onze buurlanden: opnieuw steen- en bruinkool exploiteren.”

Veel waarnemers waren bang dat Rusland door deze crisis opnieuw in de armen van China gedreven zou worden.
“Rusland ligt al lang in de armen van China.”

Uw vriend Henry Kissinger, de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, zei in Humo dat het herstel van de as China-Rusland een nachtmerrie voor hem was.
“Henry Kisssinger, die ik toevallig vorige week nog heb gezien, zou ik geen vriend noemen. (lacht) Maar de as China-Rusland is hersteld, full stop. Amerika is hun gemeenschappelijke vijand: de democratie is een bedreiging omdat zij voor een autoritair model hebben gekozen. In tegenstelling tot Kissinger geloof ik niet dat we die landen nog met een diplomatiek offensief van elkaar kunnen loskoppelen. De Russen weten dat ze het kleine broertje van China worden, maar hun berekening is: ‘China houdt ons regime mee overeind, intimideert Amerika en betaalt behoorlijk voor ons gas. En als levensverzekering tegen mogelijke agressie hebben we nog altijd onze kernwapens.’ Inzake kernwapens heeft China nog een lange weg af te leggen.”

Acht u een inval van China in Taiwan reëel?
“Die komt er.”

Wanneer?
“President Xi heeft verklaard dat China tussen 2027 en 2030 klaar voor de strijd moet zijn. En in 2049 viert de Volksrepubliek haar honderdste verjaardag. De Chinezen hebben de afgelopen maanden heel nauwgezet naar de Russische inval in Oekraïne gekeken. Ze hebben vastgesteld hoe moeilijk het is een land te veroveren dat voor zijn overleven vecht. Ze discussiëren nu volop hoe het beter kan. Maar ze stellen ook vast dat de beproefde tactiek van een uitputtingsoorlog werkt en het belang van kernwapens niet te overschatten is. De conclusie in alle officiële documenten is eensluidend: ‘We moeten ons kernwapenprogramma versnellen en uitbreiden.’ Als China in Taiwan binnenvalt, moet het over meer kernwapens beschikken om Amerika op afstand te houden.

“Ik voorspel dat de Chinezen de komende jaren als gek kernwapens zullen bouwen en de productie van conventionele raketten opvoeren. Ze willen ook gevechtservaring opdoen. President Xi heeft twee weken geleden een nota goedgekeurd die het Volksbevrijdingsleger het mandaat geeft de Chinese vlag overzees te verdedigen. Ik leid daaruit af dat China binnenkort militair tussenbeide zal komen op plekken in Azië of Afrika waar het grote investeringen heeft gedaan. Het land heeft gevechtservaring nodig.”

KERNBOM OP BRUSSEL
Terug naar Rusland. Zal de oorlog in Oekraïne nog lang duren?
“Militair kunnen de Russen het niet eeuwig volhouden: ze moeten volgend jaar landen. Dan zullen de westerse sancties ook voelbaar worden. Als ik president Poetin was, zou ik in het najaar inzetten op de verovering van Kramatorsk – van Odessa zou ik afblijven: te moeilijk – en in de winter mijn veroveringen consolideren en de nucleaire paraplu boven de Donbas opentrekken: ‘Wie aan de Donbas raakt, raakt aan Russisch grondgebied: bom erop.’”

Blijft Poetin zitten na dit conflict?
“De economische crisis in Rusland lijkt nog niet van die aard dat er een revolutie in het Kremlin komt. Het kan ook dat Poetin om gezondheidsredenen zegt: ‘Ik heb de Donbas gered, ik ga met een heldendaad de geschiedenis in, ik sta mijn plaats af aan Dmitri Medvedev.’”

U hebt al enkele keren gewezen op het belang van kernwapens. Moet Europa ook wat aan zijn kernarsenaal doen?
“De huidige kernwapens zijn een verschrikking. Eén Russische Sarmat-raket richt twintig keer meer schade aan dan Little Boy indertijd in Hiroshima. Soms lig ik ’s nachts wakker van de tuigen die worden gebouwd: één Sarmat op Brussel en Waals- en Vlaams-Brabant zijn voor een paar honderd jaar onleefbaar. Anders dan tijdens de Koude Oorlog is er ook geen enkele controle meer op de nucleaire bewapening. Het is echt de Far West.

“Europa kan zichzelf uitroepen tot kernwapenvrije regio, maar dat betekent niet dat we geen doelwit zijn. We hebben het hoofdkwartier van de NAVO, de zetel van de Europese Unie, twee cruciale havens – we staan op de Russische lijst van doelwitten, maar we hebben geen enkele afweer. Niets.

“Het nieuwe defensieplan wil daar werk van maken. We moeten op zijn minst gesprekken opstarten over wapenbeheersing, transparantie en de omgang met incidenten. In de Koude Oorlog had je enkele minuten om uit te zoeken hoe bedreigend het signaal van een vijandelijke atoombom in werkelijkheid was. Nu gaat het om seconden.

“Intussen heb je een cyberspacedomein, dat makkelijk kan worden verstoord. Het volstaat dat iemand een satelliet hackt die nucleaire aanvallen opspoort, en via spoofing verkeerde signalen uitstuurt, en alle systemen schieten in actie: je hebt een nucleaire oorlog voor je het beseft. De Russen zijn overigens erg goed in spoofing.

“(zucht) De klimaatverandering, de versnelling van de wapenwedloop: we bevinden ons op een scharniermoment in de geschiedenis. Iets meer gravitas zou wel op zijn plaats zijn.”

TIERENDE VADER
U staat vaak alleen, hè.
“Ik heb ervoor gekozen een civil servant te zijn. Als onderzoeker betekent dat: onafhankelijk denken. En als je tot bepaalde inzichten komt, moet je de gevolgen daarvan durven uit te leggen, ook al kom je dan in botsing met je universiteit of je regering. Ik ben loyaal aan mijn land, de grondwet en haar kernwaarden. Ik hoef niet loyaal te zijn aan mensen die daaraan verzaken.”

U was jarenlang een adviseur van EU-commissaris Frans Timmermans (PvdA). Was u loyaal aan hem?
“Ik steunde de European Green Deal, maar die kun je niet uitrollen als je landen van buiten de Europese Unie hun vervuilende rotzooi over de markt laat uitkieperen. Het is ook niet goed voor je economie. Daar hebben wij over gebotst, en ik ben opgestapt.”

Is discipline het kernwoord in uw bestaan?
“Discipline is hard werken. Ik beschouw mezelf als een gemiddeld talent dat bovengemiddeld werkt: ik leg de lat hoog. Discipline is belangrijk, maar ook authenticiteit. Ik heb geen talent om te doen alsof. Daar word ik nerveus, zelfs ziek van.”

U hebt overwogen om in de politiek te stappen. U hebt daar met Karel Van Eetvelt over gesproken, die ook met Sihame El Kaouakibi overlegde over een nieuwe politieke beweging.
“Ik heb één gesprek met Karel Van Eetvelt gevoerd. Kijk, ik ben een individu, een humanist. Mijn missie is het leven zo vol mogelijk te beleven – of zoals Pablo Neruda zei: het leven in brand te zetten. Dat doe je met anderen. Je probeert bij te dragen aan een betere samenleving. Als politicoloog kan ik een bescheiden bijdrage leveren, als politicus lijkt me dat veel moeilijker. Ik sta daar nogal stoïcijns tegenover.”

Heeft uw stoïcijnse attitude met uw bewogen jeugd te maken?
“Stoïcijns word je als je aanvaardt dat dingen door hogere krachten worden bepaald: de goddelijke voorzienigheid of de menselijke natuur. Daar moet je in berusten. We zijn maar blaadjes in de wind, schreef Marcus Aurelius.”

U bent een kind van ouders uit de sixties.
“Van geitenwollen sokjes, ja.”

Hebt u met discipline uw eigen weg gevonden?
“Toen ik voor het eerst op tv kwam, zei mijn oma: ‘Jonathan, alles goed en wel, maar hou je voetjes op de grond.’ Die zelfrelativering galmt nog altijd door mijn hoofd. Ik spiegel me ook aan het harde werk dat mijn grootouders, landbouwers, hebben verzet. Aan hun incasseringsvermogen. Mijn grootouders zijn rolmodellen.

“Mijn moeder heeft me ook veel kansen gegeven. Na de scheiding van mijn vader heeft ze heel hard moeten werken om haar drie zonen een dak boven het hoofd te geven en af en toe een uitstap te laten maken. Elke frank heeft ze omgedraaid. Ook dat is zelfdiscipline.

“Mijn grootste angst is dat mijn twee dochters, die in welvaart opgroeien, de lessen van een harde leerschool niet zouden meekrijgen. Ze kennen de onzekerheid niet die ik als kind aan het eind van de maand heb gevoeld: ‘Staat er nog genoeg geld op de rekening?’ Eén van mijn vroegste herinneringen dateert van toen ik 4 jaar was. We woonden in een armzalig boerderijtje in Klein-Sinaai, in het Waasland. Op een gegeven moment was het niet meer warm in huis. De ijsbloemen stonden op de vensters en mijn jongste broertje had een longontsteking.

“Een ander moment uit mijn vroegste levensjaren: we woonden alweer in een ander dorp toen de huisbaas bij ons kwam aankloppen. Er ontstond een discussie over de huurprijs en het werd heel emotioneel. Zulke momenten maken een verpletterende indruk op een kind, maar ik heb het mijn ouders nooit verweten. Op een bepaalde manier ben ik hen daar zelfs dankbaar voor.

“Ik ben geboren met een rusteloos DNA. Mijn levensmissie is: die rusteloosheid kanaliseren. Mijn vader heeft het ook geprobeerd, maar hij is er niet in geslaagd: hij heeft zich uitgeput in allerlei avonturen. Die fout mag ik niet maken.”

Was uw vader drugsverslaafd?
“(knikt) Daar had hij een tijdlang problemen mee, met driftbuien als gevolg. Toen mijn klasje op een keer naar de dieren thuis kwam kijken, wees mijn vader hen tierend de deur. Dat zijn geen makkelijke momenten, maar ik ben er goed uitgekomen. Ik heb ook mooie dingen geleerd en meegekregen, het is nooit zwart-wit.

“Maar als ik op bepaalde momenten de rust niet had gevonden op de boerderij van mijn grootouders, was ik misschien ook de verkeerde richting uitgegaan. Als goede leerkrachten me in het middelbaar niet op de rails hadden gehouden, had ik hier nu niet gezeten. Je kunt je optrekken aan mensen.”

U hebt zich langzaam opgewerkt: afgestudeerd als regent, gewerkt, masterdiploma gehaald, gedoctoreerd. En tussendoor vaderde u over uw puberende broers. Dat waren dagen van 24 uur.
“Ik merk dat de mensen die mij iets te vertellen hebben, meestal ook een moeilijk parcours hebben gelopen. Ik heb een automatische klik met kinderen die hetzelfde meemaken. Dat verklaart mijn verantwoordelijkheidsgevoel: ik heb sympathie voor de underdog, als die niet bij de pakken blijft neerzitten.”

GEPAMPER
U voelt zich verantwoordelijk voor alles en iedereen, zelfs voor de natie.
“Aan het begin van mijn carrière heb ik bijzonder lucratieve contracten aangeboden gekregen om uit België te vertrekken. Ik ben daar niet op ingegaan.”

Welke bedrijven?
“Het leukste voorstel kwam van Huawei, waar ik vicepresident van Europa kon worden. Ik wilde me niet laten kopen. Pas op, ik heb niets tegen bedrijven. De afgelopen maanden heb ik misschien wel vijftig keer voor bedrijven gesproken. Die voordrachten leveren me voor een stuk financiële autonomie op. Als ik me niet meer kan vereenzelvigen met een werkgever, wil ik kunnen wegwandelen.”

‘Het zou te makkelijk zijn om naar een buitenlandse universiteit te verkassen’, zei u laatst. Wat bedoelde u daarmee?
“Mijn baan aan de VUB is vaak een worsteling. Ik worstel met het onderwijsbeleid, met de lesgroepen die almaar groter worden. De voorbije jaren heb ik op het punt gestaan te vertrekken, want studenten bepalen met hun evaluaties waar de lat komt te liggen. Als je als prof de lat toch hoog legt, doe je jezelf een hoop misère aan met de tweede zit en betwistingen. Ik lees mijn studentenevaluaties niet meer: te veel leeswerk, te streng.

“Ik hoef geen volgzame studenten. Elk jaar begin ik met een oproep: ‘Wees het oneens met mij.’ Maar ze moeten wel argumenten aanvoeren om hun mening te staven. Waar ik absoluut niet tegen kan, is gepamper. Goed onderwijs leert jongeren onzekerheid te overwinnen, niet onzekerheid te vermijden.”

U bent een behoorlijke cultuurpessimist. Toch hebt u twee kinderen op de wereld gezet. Hebt u daar even over gedaan?
“Ik heb daar lange discussies over gevoerd met mijn vrouw, maar het blijft het mooiste wat me is overkomen. Mijn dochters zijn best weerbaar, hoor: we hebben een goed evenwicht gevonden tussen onvoorwaardelijke liefde en spartaanse opvoedingsprincipes. (lacht)

“Ik ben geen pessimist, ik ben wel voorbereid op het beste én het slechtste. Ondanks alles vind ik het leven wonderbaarlijk mooi. Maar het is zoals met alles: je moet ervoor strijden, en tegelijk moet je het ook op elk moment kunnen loslaten.”

[Lieve16]